«رفتار حکیمانه»؛ نقطه اوج پلیس انقلابی

 

۱۳هزار شهید نیروی انتظامی تقدیم امنیت جامعه اسلامی شده‌اند تا مردم در امنیت، سلامت و رفاه به فعالیت و زندگی بپردازند؛ این شهدا، بخشی از یک مجموعه بزرگ هستند که با عنوان «پلیس حکیم» در نظام اسلامی قابل بحث است.
پلیس، بخشی از نیرو‌های مسلح در هر کشور است که مسئولیت نظم و امنیت داخلی در کشور‌های مختلف را بر عهده دارد و در ایران اسلامی نیز، پلیس یا همان نیروی انتظامی بخشی از نیرو‌های مسلح است که در عین همکاری و هماهنگی با دولت، به‌صورت مستقل، تحت امر، ولی فقیه و فرماندهی معظم کل قوا به فعالیت می‌پردازد.
در جمهوری اسلامی ایران، پس از ادغام نیرو‌های شهربانی، ژاندارمری و کمیته‌های انقلاب اسلامی، «نیروی انتظامی» به‌عنوان یک نیروی واحد مسئول نظم و انتظامی در شهرها، جاده‌ها و مرز‌های کشور شد. این نیرو از جهاتی به همه نیرو‌های پلیس در کشور‌های دیگر شبیه است و از جهاتی هم به دلیل بهره‌مندی از مؤلفه‌های اسلامی و انسانی، یک نیروی منحصربه‌فرد در جهان است.

آمار‌هایی عجیب، اما واقعی
در سال‌های اخیر افزایش شدید خشونت و تخلف از سوی پلیس در نقاط مختلف دنیا به مسئله‌ای نگران‌کننده برای دولت‌ها تبدیل‌شده است. بخش قابل‌توجهی از نیرو‌های پلیس در برخی کشور‌های جهان بنا به دلایلی همچون رفتار‌های غیرانسانی، فساد عمیق و ریشه‌ای و دیگر فعالیت‌های مجرمانه خلع درجه و تعلیق شده‌اند. رفتار‌های خشن با متهمان نظیر برخی رفتار‌های نژادپرستانه پلیس آمریکا یا برخورد‌های غیرانسانی با معترضان نظیر رفتار پلیس فرانسه در برخورد با «جلیقه زردها» یا فساد اقتصادی و عمیق پلیس مکزیک در برخورد با مافیای مواد مخدر یا دریافت رشوه توسط بسیاری از نیرو‌های پلیس در پاکستان و هند، باعث شده تا مردم این کشور‌ها نگاه خوبی به پلیس نداشته باشند. از همین رو، رفتار پلیس با مردم و سلامت اقتصادی در انجام وظایف، دو مؤلفه کلیدی برای وجاهت مأموران پلیس محسوب می‌شود که این مؤلفه‌ها، از یک نظر می‌تواند وجه تمایز پلیس در نظام اسلامی با سایر پلیس‌های دنیا باشد. دریافت رشوه یکی از شایع‌ترین تخلفات مأموران پلیس در بسیاری از کشور‌های دنیا است؛ البته انگیزه‌های مختلفی سبب آسیب‌پذیری پلیس در برابر وسوسه‌ها و تطمیع‌ها می‌شود؛ گاهی درآمد پایین و عدم توجه به معیشت نیرو‌های پلیس، آن‌ها را به ورطه فساد اقتصادی می‌کشاند و گاهی نیز طمع بیش‌ازحد، موجب می‌شود تا یک مأمور نظم و امنیت، چشم بر جرائم یک متهم بسته و دست از تعقیب وی بردارد یا برعکس، فرد بی‌گناهی را تعقیب و دستگیر کند تا مجرم واقعی بتواند فرار کند. بررسی منتشرشده از سوی سایت جهانی رتبه‌بندی کشور‌ها «واندرلیست» نشان می‌دهد که پلیس در کشور‌های هائیتی، مکزیک، کنیا، برمه، سومالی، افغانستان، سودان، روسیه و پاکستان، فاسدترین نیرو‌های پلیس در دنیا هستند که به دلیل اخذ رشوه یا روابط ناسالم با متهمان، به چنین عنوانی شناخته‌شده‌اند.

شکوه «رفتار حکیمانه» پلیس ایرانی
همین مشکلات تجربه‌شده در جهان و البته چارچوب‌ها و مبانی اعتقادی نیرو‌های مسلح در کشورمان، باعث شده تا نگاه‌ها برای حفظ سلامت نیرو‌های انتظامی موردتوجه جدی‌تری قرار داشته باشد؛ به‌طوری‌که علاوه بر انتخاب دقیق مأموران پلیس، آموزش‌ها و نظارت‌های ویژه‌ای نیز بر نیرو‌های پلیس اعمال می‌شود تا هرگونه سوء رفتار یا سوءاستفاده توسط مأموران کاهش یابد. موضوعی که البته در حکم رهبر معظم انقلاب و فرماندهی کل قوا در انتصاب رئیس محترم سازمان عقیدتی سیاسی نیروی انتظامی در خردادماه ۱۳۹۷ هم موردتوجه قرارگرفته و تأکید شده است که «نظارت بر پیاده‌سازی موازین شرعی در تمام فرآیند‌ها و روش‌های عملی نیرو و آشناسازی بیش‌ازپیش پلیس در برخورد حکیمانه با مردم مورد انتظار است».
بخشی از برخورد حکیمانه پلیس با مردم، می‌تواند نوع واکنش نیرو‌ها به پیشنهاد‌های اغواکننده متهمان و سوء استفاده‌کنندگان باشد که باعث می‌شود از یک‌سو امید تبهکاران را برای آلوده کردن پلیس ناامید کند و از سوی دیگر، امید مردم را برای اتکا به پلیس و پیشبرد بدون حاشیه کارهایشان در مراجع انتظامی، افزایش دهد. ازاین‌رو، نظارت‌های درون سازمان و برون‌سازمانی در کنار آموزش‌های عقیدتی به مأموران نیروی انتظامی همراه با بنیه‌های اعتقادی و شرعی مستحکم در بین نیرو‌های جذب‌شده، باعث شده تا میزان این آسیب به نحوه قابل‌ملاحظه‌ای در پلیس ایران کمتر از سایر پلیس‌های دنیا باشد. بنابراین، امروز نیروی انتظامی در خط مقدم رویارویی با مردم حضور دارد و نماینده حاکمیت اسلامی به شمار می‌رود و برخورد آن با مردم همانند تابلویی می‌ماند که برخورد نظام با آن‌ها صورت گرفته است و در این راستا پلیس انقلابی که متصوف به صفت «مجاهد» و «حکیم» شده، مسئولیت خطیری برای او تعریف شده و لازم است بیش از عموم در مواجهه با پیرامون خود هوشیار باشد و در مأموریت‌های خود حکمت سنجی پیشه کند.